Prens Adaları ya da Kızıl Adalar olarak bilinen İstanbul Adaları, şehrin Anadolu Yakası’nda ve güney bölgesinde konumlanmıştır. Büyüklü küçüklü 9 ada ve kıyıya yakın 2 kayalıktan oluşan bu adalar topluluğunun sadece beş tanesinde yerleşim bulunuyor. Bunlar Büyükada, Heybeliada, Burgazada, Kınalıada ve Sedefadası’dır. Tavşan Adası, Kaşık Adası, Yassıada ve Sivriada’da ise sürekli bir yerleşim söz konusu değildir.
Hafta sonu ya da günübirlik Adalar turu yapmak ve bir nebze de olsa şehrin kalabalığı ile gürültüsünden kurtulmak isteyenler kendini Adalar’a atıyor. Peki, Adalar hakkında ne biliyorsunuz? Daha önce belki de hiç duymadığınız 21 bilgi:
1- Adalar bir ilçedir ve merkezi Büyükada’dır.
2- Bizans döneminde soyluların, prenslerin sürgün yeri olmuştur. Bu yüzden Batılı kaynaklarda Adalar’ın adı Prens Adaları olarak geçer.
3- Adalar’ın adı bir dönemde toprağın renginden kaynaklı Türkler tarafından Kızıl Adalar olarak kayıtlara geçmiş.
4- Adaların Yunanca adları şöyledir; Büyükada (Πρίγκηπος/Prinkipos), Heybeliada (Χάλκη/Halki), Burgazadası (Αντιγόνη/Antigoni), Kınalıada (Πρώτη/Proti), Sedefadası (Τερέβινθος/Terebinthos, modern Yunanca: Αντιρόβυθος/Antirovithos), Yassıada (Πλάτη/Plati), Kaşıkadası (Πίτα/Pita), Sivriada (Οξειά/Ohia) ve Tavşanadası (Νέανδρος/Neandros).
5- Adalar’ın, Kocaeli Yarımadası’nın batısını kapsayan eski bir kitlenin parçaları oldukları biliniyor.
6- Adalar’da akarsu ve göl yoktur.
7- Adalar’ın İstanbul’a uzaklıkları, en yakın Kınalıada, en uzak Tavşanadası olmak üzere 7 deniz miliyle 13,5 deniz mili (25 km) arasında değişir.
8- Takımadaları oluşturan 9 ada dışında, Bostancı ile Kınalıada arasında suyun oldukça sığ olduğu bölgede, biri Bostancı, diğeri Maltepe açıklarındaki sığlıkta, üzerlerinde fener bulunan iki kayalık yer alır. Bu kayalıklardan Bostancı’ya yakın olanı Vordonos Adası olarak bilinir. Bu adacığa Yıldız Kayalığı da denir. Maltepe’ye yakın olanının adı ise Dilek Kayalığıdır.
9- Adaların toprağı, demir oksitli kırmızı topraktır. Kireç tabakalarına karışmış bol miktarda demir filizi toprağa kızıl bir renk verir. Bu toprak, ağaç, meyve, sebze, çiçek tarımına elverişlidir. Çevre maden bakımından zengindir.
10- Büyükada’da, Maden semtinde, eskiden demir çıkartılıp işlendiği; Heybeliada Çamlimanı’nda bakırla karışık demir yataklarının bulunduğu, ayrıca saf bakır madeni çıkarıldığı için adaya “bakır” anlamında Halki adı verildiği, boraks madeninin de bulunduğu bilinmektedir.
11- Adalar’da sonbahar genellikle ilkbahardan daha sıcak geçer.
12- Tarih boyunca balıkçılığın ana uğraş olduğu ünlü adalarda 1950’ler, hele de 1970’lerden sonra balık cinslerinin büyük kısmının nesilleri hızla tükenmiştir.
13- Adalarla ilgili tarihlenebilen ilk olay, Makedonya Kralı Büyük İskender’in komutanlarından Antigonos’un oğlu Dimitrios Poliorkites’in MÖ 298’de, o dönemdeki adı Panormos (Emin Liman) olan Burgazada’da babasının adına ve anısına bir kale inşa ettirmesi ve adaya Antigoni adını vermesidir. Burgaz’ın tepesinde, 1860’ta Helenistik döneme ait üzeri Latince yazılı bir mezar taşı bulunmuştur.
14- 1930 yılında adadaki Rum Mezarlığı çevresinde bulunan, Büyük İskender’in babası II. Filip’e ait toplam 207 sikkeden meydana gelen Büyükada definesi; İstanbul Arkeoloji Müzesi koleksiyonuna dâhil edilmiştir. Bu define Büyükada tarihinin derinliğini gözler önüne sermesi münasebetiyle Büyükada tarihi açısından önemli bir yere sahiptir.
15- Adaların Bizans tarihinde önem kazanması 567’de İmparator II. Justin’in, o dönemlerde Megale (Büyük) denen Büyükada’da bir saray yaptırmasıyla başlar. Adalarda, bu tarihten sonra art arda manastırlar, kiliseler inşa edildi.
16- Bizans İmparatoru IV. Romanus Dyojen (hükümdarlığı 1067-1071), 1071’deki Malazgirt Savaşı’nda Selçukluların bozgununa uğradıktan sonra, ardılı VII. Mikhail Dukas tarafından gözlerine mil çektirilip Kınalıada’daki Metamorfoz (Başkalaşım) Manastırı’na sürgüne yollandı. Diyojen 4 Ağustos 1072’de orada öldü.
17- Evliya Çelebi, Seyahatnâme adlı yapıtında Büyükada’da iki, Kınalıada’da bir balıkçı köyünün varlığından söz etmektedir.
Heybeliada’daki Ruhban Okulu
18- 19. yüzyıl başlarında adalara ulaşım pazar kayıklarıyla sağlanırken 1846’da küçük vapurlarla başlayan seferler ihtiyacı karşılamaz olunca Şirket-i Hayriye vapurları işletilmeye başlamıştır.
19- Atatürk 1928 yazından itibaren her yıl Büyükada’daki Yat Kulübü’ne (Anadolu Kulübü) gelerek burada dinlenmiştir.
20- Adalar’da 899 adet tarihi eser bina mevcuttur.
21- Adaların yakın tarihinde yaşanan en sarsıcı olay, 19 Şubat 1994’te Belediye Başkanı Recep Koç’un uğradığı silahlı saldırı sonucu, görevi başında yaşamını kaybetmesidir.
